بررسی اثر کشندگی عصاره اتانولی گیاهان عسلک crambe orientalis berassicaceae) و سرو نقره ایcupressus arizonica greene (cupressaceae ) و درمنه معمولی artemisia vulgaris (asteraceae) روی حشرات کامل سه گونه آفات انباری در زمانهای مختلف در شرایط آزمایشگاهی

عصاره ها و اسانس ها ترکیبات مناسبی به عنوان جایگزین ترکیبات شیمیایی می باشند. بسیاری از گیاهان ترکیباتی با خواص حشره کشی دارند که اخیراٌ استفاده از فرآورده های گیاهی به عنوان جایگزین سموم شیمیایی در کنترل آفات اهمیت بیشتری یافته است و در این میان اسانس ها و عصاره های گیاهی مورد توجه ویژه ای می-باشند. سوسک چهار نقطه ای حبوبات callosobruchus maculatus f. (col.: bruchidae)، شپشه قرمز آرد tribolium castaneum (herbst) (col.:tenebrionidae) و سوسک کشیشrhyzopertha dominica f. (col.: bostrichidae) از آفات مهم انباری هستند که خسارت زیادی به محصولات انباری وارد می آورند. در این تحقیق اثر حشره کشی عصاره سه گیاه crambe orientalis (berassicaceae) و سرو نقره ای cupressus arizonica greene (cupressaceae) و درمنه معمولی artemisia vulgaris (asteraceae) بررسی شد. به این منظور سمیت تنفسی عصاره سه گیاه فوق روی حشرات کامل سه گونه مورد ارزیابی قرار گرفت. بر پایه آزمایشات مقدماتی، پنج غلظت از عصاره های مزبور بر اساس فاصله لگاریتمی تهیه شد. آزمایشات زیست سنجی بر اساس طرح کاملا ٌ تصادفی در شرایط دمایی 1±28 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±65 درصد، در تاریکی و با 3 تکرار مستقل در زمان های 24، 48 و 72 ساعت و با تعداد 20 حشره کامل در هر تکرار صورت پذیرفت. پس از فراهم شدن مقدمات کار، حشرات کامل گونه های مورد بررسی به مدت 24، 48 و 72 ساعت درون ظروف شیشه ای که درپوش آنها دارای کاغذ صافی آغشته به عصاره گیاهان مورد آزمایش بود قرار داده شدند. lc50 برای شپشه قرمز آرد، سوسک کشیش و سوسک چهار نقطه ای حبوبات قرار گرفته در معرض عصاره گیاه c. orientalis بر اساس تجزیه پروبیت در زمان 24 ساعت به ترتیب 18/105، 009/175و 01/57 و در زمان 48 ساعت به ترتیب 78/110، 71/187 و 31/61 و در 72 ساعت به ترتیب 47/114، 03/189 و 79/78 میکرولیتر بر لیتر هوا محاسبه شد که نشان دهنده حساسیت بیشتر سوسک چهار نقطه ای حبوبات و حساسیت کمتر سوسک کشیش به سمیت تدخینی عصاره می باشد. و عصاره گیاه c. arizonica بر اساس تجزیه پروبیت در زمان 24 ساعت به ترتیب 17/72،56/160 و 86/53 و در زمان 48 ساعت به ترتیب 08/82، 52/166 و56/55 و در 72 ساعت به ترتیب 12/93، 66/168 و 46/67 میکرولیتر بر لیتر هوا محاسبه شد که نشان دهنده حساسیت بیشتر سوسک چهار نقطه ای حبوبات و حساسیت کمتر سوسک کشیش به سمیت تدخینی عصاره می باشد. نتایج حاصل از آزمایشات نشان داد که با افزایش غلظت و زمان میزان تلفات حشرات کامل افزایش می یابد. نتایج این تحقیق بیانگر این است که عصاره سرو نقره ای (c. arizonica)، نسبت به عصاره عسلک (c. orientalis)، دارای پتانسیل بالاتری در کنترل آفات انباری به ویژه سوسک چهار نقطه ای حبوبات بوده و پتانسیل استفاده به عنوان حشره کش را دارد. لازم به ذکر است که عصاره درمنه معمولی (a. vulgaris)، هیچ تاثیر کنترلی روی این سه آفات نداشت.